Kapitalizm anlamını biliyor musunuz ? Günlük yaşantımız üzerinde kapitalist sistemin ne gibi etkileri olduğu hiç aklınıza geldi mi ? Bu makalemizde sizler için kapitalizm ne demek, başlangıç tarihi, kapitalist sistemin ilkeleri, kapitalist sistem ve hayatımızın içindeki yeri hakkında bilgileri sunuyoruz.

Kapitalizm ne demektir?

Kapitalizm, oluşumunun temel unsuru üretim araçlarıyla kâr ve zenginliğin birikimi olduğu bir ekonomik ve sosyal sistemdir. Günümüz ülke ekonomilerinde en sık kabul gören sistem budur. Kapitalizm de üretim malları özel ellerin yönetimi ve mülkiyetindedir  ve bu işleyiş sisteminde üretim maksimum kâr getirmesi amacı ile yapılır. Diğer bir değişle; özel mülkiyet, insan ve doğa tarafından bir araya getirilen sermayenin üst kar için harmanlanmasını belirleyen ekonomik yapıya kapitalizm diyoruz.

Bu mekanizmadaki arz, talep, fiyat, dağıtım ve yatırım kararları ülkedeki hükümet tarafınca müdahale edilmez ve kazançlar şirketler ile yatırım yapanlara dağıtılır ve ücretler firmalar tarafından işçilere ödenir. Kapitalizm, feodalizmin sona ermesinden beri batının ekonomi alanında hâkim olmuştur. Kapitalizmin temel mantığı sürekli kar artışı vardır.

Kapitalizm, mülkiyetin özel olduğu ve hükümetin insanlık şiddetinin başlatılmasını yasaklamak için mevcut olduğu, bireysel hakların tanınmasına dayanan sosyo-ekonomik sistemdir. Kapitalist bir toplumda, hükümetin üç organı vardır: polis, ordu ve hukuk mahkemeleri.

Kapitalizm Tarihi

Kapitalist sistem, batı dünyasındaki işleyen ekonomik yapı olan feodal sistemin durması ve çözülmesi ile baş göstermeye başlar. Feodalizm sisteminin ekonomi çarkını döndürmede zorlanmaya başlanması ile kapitalizm ortaya çıkmıştır.

Feodal Nedir: Feodal sistem de ekonomik işleyiş halk, toprakları ellerinde tutan, toprağın sahibi olan soylulara bağlıydı. Feodal sistemde soylunun mülkiyetinde üretimi gerçekleştiren halk, ürettiği ürünün ihtiyacı kadarını aldıktan sonra, büyük miktardaki geri kalanını toprağın mülkiyet sahibi olan soyluya vermek zorundaydı. Feodal sistemde bir anlamda güç ya da zenginlik tamamen toprak sahiplerinin elindeydi. 15. yüzyılın başlarında ticaret ve üretim araçlarının gelişimi başladığında paranın gördüğü işlev ve sistem içindeki rolü büyük ölçüde artmıştır. Ticaretin atağa geçmesinin ardından çözülmeye başlayan feodal sistem; emeğin belirli bir ücret karşılığında satın alınması ve kiralanması fikrini ortaya çıkarmış, para ve ticaret kapitalist sistemin temel başlangıç öğesi olmuştur.  Bu tanıya göre, artık güç ve zenginliğin ölçütü toprak değil para ve servettir. Feodal sistemin 15 yüzyıl ile  yıkılıp ortadan kalkması ilk başta batı Avrupa ülkesi olan İngiltere de başlayıp 18 yüzyıla kadar sırası ile kapitalizm tüm Avrupa’ya, Avrupa’dan da dünya ekonomisine nüfuz etmiştir.

Kapitalizm ve Sosyalizm
Kapitalist sistem fikrine de zıt olan karşıt fikirler sunan politik ve ekonomik sisteme sosyalizm nedir. Bu iki sistem arasında çok büyük farklılıklar bulunur. Örneğin, kapitalizmde, hükümet ekonomide çok az rol oynamakta iken, sosyalizmde hükümet müdahalesi vardır.
Kapitalizm, parası olanları desteklemekte ve bireylerin işletmeler kurmak amacı ile özgürlük sunarken, çok farklı toplumsal sınıflar ve sonuçta toplumsal eşitsizlikler yaratmaktadır. Öte yandan sosyalizm vizyon olarak toplumdaki tüm bireylerin ortak iyiliğine sahiptir ve hükümet vatandaşlar için neyin gerekli olduğunu sağlar.

Kapitalist Sistemin 5 Temel İlkesi

Kapitalizmin işleyişini daha iyi kavramak için sistemin çalışmasını sağlayan bazı temel unsurlar bulunmaktadır. Bu başlıkları ve açıklamalarını sistemin işleyişini daha iyi öğrenebilmemiz için bilmemiz gerekmektedir.

1. Özel Mülkiyet Hakkı
Kapitalizmde öncelik olarak tüm bireyler sınırsız mülkiyet sahibi olma özgürlüğü bulunmakta bununla birlikte ticaret ile ilgili arzuladığı her alanda sözleşme yapabilme özgürlüğüne sahip olur. Bu yönü ile kapitalizmde bireyler sınırsız mülkiyet hakkı ile birlikte sözleşme serbestliğine de sahiptir.
Kapitalist sistem içerisinde sınırsız mülkiyet hakkı hem tüketim malları hemde üretim araçları için geçerlidir.
Bu sistem içerisinde bulunan çalışan tüm herkesin emeğinin ürünlerini koruma ve istediği gibi tasarruf etme hakkına sahiptir. Kapitalist sistemlerde bireyler mallarını ve emeklerini toplum yararına zıt ve zarar verici şekilde olmaması şartı ile diledikleri gibi yönetip kullanabilirler.

2. Veraset Kurumu
Kapitalizmin dayanağını oluşturan diğer bir ilke ise veraset kurumudur. Veraset kurumu da özel mülkiyetin ayrı tutulamaz bir parçası olduğundan ötürü sistem için önemli ve bağlayıcı bir koşuldur. Kapitalist sistemde bireyler, sahip oldukları mal ve servetlerini diledikleri kişilere ve kendi bedenlerinden olan akrabalarına aktarma / intikal ettirebilme özgürlüğü ve hakkına sahiptir.

3. Çalışma Özgürlüğü ve Özel Girişimler
Kapitalist sistemde girişimci, karşılaşabileceği riskler tarafına ait olmak üzere sermayeyi ve doğal kaynakları istediği üretim sektöründe istediği miktarda ve istediği şekilde işleyebilme serbestliğine sahiptir. Kapitalizmde, serbest girişim ve sağlayacağı kar isteği özel kişilere verilmiştir. Girişim ve çalışma özgürlüğü kapitalizmde temel bir ilkedir.

4. Kapitalist Sistemde Piyasa Mekanizması
Kapitalizmde, tüm ekonomik problem ve sıkıntıların çözümü fiyat mekanizmasıyla aşılmaktadır. Kapitalist düşünceye göre; piyasa mekanizmasının sağlıklı bir şekilde işlemesiyle fiyatlar sistemi her sorunu çözecektir. Bu şekilde piyasada devletin müdahalesine gerek yoktur. Hatta ekonomilerdeki tam istihdam sorunu da piyasa mekanizmasının iyi işlemesi halinde kendiliğinden çözülebilecektir.
Kapitalizmin en büyük sorunlarından biri olan gelir dağılımı dengesi de kapitalist düşünceye göre piyasa mekanizmasıyla kendiliğinden düzelecektir. En azından bu düşünceye göre düzelmesi gerekiyor.

5. Rekabet
Kapitalizmin temel ilkelerinden diğer biri de rekabet kurumudur. Bir amaç için iki veya daha fazla birey veya kurumun aralarındaki yarış veya geride bırakma çalışmasına rekabet adını veriyoruz. Bu yönü ile kapitalist sistem; alıcı ve satıcıların talebine sunulan ürünlerin oluşturacakları fiyatları rekabet koşulları içinde belirlenecektir.